Το ψυχολογικό προφίλ του «μη ψεκασμένου»

Όποιος έχει πέσει θύμα της νοοτροπίας του κοπαδιού, θα θέλει να μάθει γιατί οι άνθρωποι γίνονται πρόβατα και πώς λειτουργεί η διαδικασία πίεσης από ομοτίμους - από την παιδική χαρά, στο αποδυτήριο, κι από την αίθουσα συνεδριάσεων, στο πεδίο της μάχης

Η αίσθηση του "ανήκειν" είναι βασική ανθρώπινη ανάγκη, τόσο αρχέγονη που χάνεται στα βάθη της ανθρώπινης Ιστορίας. Πιθανά στη Νεολιθική Εποχή όπου ξεκίνησαν και οι πρώτες κοινωνίες.

Ωστόσο όπως κάθε ανάγκη, έτσι κι αυτή μπορεί να αποδειχθεί Αχίλλειος πτέρνα και να γυρίσει μπούμερανγκ φυλακίζοντας τα άτομα σε ένα καλά φυλαγμένο κοπάδι, όπου το μαύρο πρόβατο που ξεχωρίζει θα είναι συνεχώς αντιμέτωπο με προβλήματα. Και οι ηγέτες των κρατών γνωρίζουν πολύ καλά τους μηχανισμούς να κρατούν τα άτομα σε κοπάδια, αλλά να τα φέρνουν και σε αντιπαράθεση μεταξύ τους.

Για παράδειγμα, πριν λίγους μήνες οι πολιτικές αντιπαραθέσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ήταν μεταξύ δεξιών και αριστερών, αλλά τώρα δυο εντελώς νέες ομάδες έχουν δημιουργηθεί αντλώντας άτομα από τις δυο πλευρές, οι «ψεκασμένοι» και οι «αψέκαστοι». 

Φυσικά η επιλογή της ομάδας που θέλει να ανήκει κάποιος, εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, όπως το κοινωνικό του status, η ψυχολογική του κατάσταση, το IQ ή το EQ του, η καλλιέργεια του, αλλά και τα κίνητρα του, αν αυτά είναι ατομικά ή συλλογικά. Στην πορεία της ζωής του, οι ξεχωριστές βιωματικές εμπειρίες επίσης παίζουν σημαντικό ρόλο. 

Κάποτε ο Ντίνος ήταν σίγουρος για τον εαυτό του, και τώρα είναι ανασφαλής. Κάποτε η Μαίρη ήταν με αυτό το κόμμα και τώρα είναι με το αντίπαλο. Κάποτε ο Κώστας ήταν όλο όχι, και τώρα είναι όλο ναι.

Εσωτερικές αλλά και εξωτερικές συγκρούσεις, καθορίζουν όχι μόνο την επιλογή να ανήκει κάποιος σε ομάδα, αλλά και ποια ομάδα.

Βήμα 1: Η προσωπική μας αρμονία διακόπτεται από εξωτερικές συγκρούσεις

Εάν βρεθούμε σε ένα νέο κοινωνικό περιβάλλον με αξίες διαφορετικές από τις δικές μας, και καλούμαστε να ενεργήσουμε ευθυγραμμισμένα με αυτό το νέο σύνολο αξιών, σε αντίθεση με τις εκκλήσεις της καρδιάς μας, θα βιώσουμε σύγκρουση.

Νιώθουμε κοινωνική πίεση να συμμορφωθούμε με την ομάδα εάν τα πρότυπα τους είναι διαφορετικά από τα δικά μας, επειδή βιώνουμε την απειλή της κοινωνικής απόρριψης. Σε κάποιο επίπεδο, γνωρίζουμε ότι εάν αποτύχουμε να συμμορφωθούμε, θα μας απορρίψουν, έτσι συμμορφωνόμαστε για να αποφύγουμε αυτόν τον πόνο, συμμορφωνόμαστε για να αποφύγουμε την ταπείνωση. 

Παράδειγμα: Η Μπέτι δουλεύει σε μια τράπεζα που οι συνάδελφοί της δεν θέλουν να αμφισβητήσουν το κυβερνητικό αφήγημα περί πανδημίας και αναγκαιότητας εμβολιασμού. Όταν εκείνη λέει την άποψή της, την αποκαλούν «ψεκασμένη». Εκείνη αναγκάζεται να σιωπήσει προκειμένου να μην γίνει στόχος, ακόμα και να αλλάξει απόψεις. Αυτό όμως που δεν γνωρίζει η Μπέτι, είναι ότι ένας σημαντικός αριθμός αυτών που φέρονται να ανήκουν σε αυτή την πλευρά, είναι ουσιαστικά επίσης αμφισβητίες του αφηγήματος, αλλά από φόβο κρύβουν τις πραγματικές τους σκέψεις για να μην απορριφθούν. Έτσι το δάσος αποκτά δέντρα με ενιαίο ύψος, δεν είναι κανένα ψηλότερο, και το κοπάδι έχει μόνο λευκά πρόβατα. 

Βήμα 2: Ανταλλάσσουμε εξωτερικές συγκρούσεις για εσωτερική σύγκρουση

Ωστόσο, μόλις συμμορφωθούμε, ταιριάξουμε με την ομάδα, οι ενέργειές μας προδίδουν τώρα τις αξίες μας. Συμμορφωθήκαμε με την ομάδα για να εξαλείψουμε αυτήν την εξωτερική σύγκρουση, αλλά μόλις την εξαλείψαμε, προέκυψε μια νέα σύγκρουση: αυτο-απόρριψη (επίσης γνωστή ως εσωτερική σύγκρουση). Έτσι τώρα έχουμε ανταλλάξει εξωτερική σύγκρουση με εσωτερική σύγκρουση, κοινωνική απόρριψη για αυτο-απόρριψη ή συναισθηματικά, έχουμε ανταλλάξει ταπείνωση για ενοχή.

Παράδειγμα: Από τη στιγμή που δήλωσες δημόσια ότι τάσσεσαι υπέρ των εμβολίων, τότε και θα πρέπει να εμβολιαστείς. Η βία που θα ασκήσεις στον εαυτό σου για κάτι που ποτέ δεν θα ήθελες να κάνεις, στρέφεται τελικά προς όλους τους άλλους που έχουν αντίθετη άποψη, γίνεσαι επιθετικός/ή και φανατικότερος/η του Βασιλέως με όσους προασπίζονται τα πραγματικά σου θέλω κι απόψεις.

Βήμα 3: Πραγματοποιούμε μετατόπιση ταυτότητας για τον τερματισμό εσωτερικών συγκρούσεων

Για να απαλλαγούμε από την εσωτερική σύγκρουση ή την απόρριψη που νιώθουμε, υιοθετούμε τα πρότυπα ή τις αξίες της ομάδας ως δικά μας. περνάμε μια αλλαγή ταυτότητας. Μόλις το κάνουμε αυτό, δεν έχουμε πλέον εσωτερική ή εξωτερική σύγκρουση, αλλά τώρα έχουμε χαθεί.

Παράδειγμα: Η βία που θα ασκήσεις στον εαυτό σου για να εμβολιαστείς, κάτι που ποτέ δεν θα ήθελες να κάνεις εξαρχής, στρέφεται τελικά προς όλους τους άλλους που έχουν αντίθετη άποψη, γίνεσαι επιθετικός/ή και φανατικότερος/η του Βασιλέως με όσους προασπίζονται τα πραγματικά σου θέλω κι απόψεις.

Ξεκινά μια άλλη φάση εξωτερικής σύγκρουσης, αλλά αυτή τη φορά με αντίπαλη ομάδα. Το αίσθημα του «ανήκειν» έχει διασωθεί, αλλά δεν ανήκεις πλέον στον εαυτό σου. 

Ποιος κερδίζει απ' όλα αυτό;

Σίγουρα αυτός που κερδίζει από τον κοινωνικό αυτοματισμό είναι πάντα όσοι ασκούν εξουσία. Γνωρίζουν πολύ καλά ότι όταν μαύρα κι άσπρα πρόβατα είναι ανακατεμένα σε ένα κοπάδι, τότε μπορεί να υπάρξουν ζυμώσεις λειτουργώντας ως δεξαμενές σκέψεις. Όταν τα κοπάδια είναι ξέχωρα το καθένα με το δικό του χρώμα, βρίσκονται μονίμως σε αντιπαλότητα, το γνωστό διαίρει και βασίλευε, που επίσης ευνοεί την εξουσία, η οποία πάντα φροντίζει για λίγο περισσότερα προνόμια στα λευκά κοπάδια, τα δικά της κοπάδια, ώστε να επικρατούν.

Τα μαύρα πρόβατα, που είναι σκόρπια ή σε μικρές ομάδες, δεν αναμένουν πολλά από την εξουσία, ενώ τα λευκά ζουν σε μια συνεχή αγωνία αναμένοντας την εξέλιξη της τύχης τους, δυστυχισμένα για την καταπίεση που επέφεραν στον ίδιο τους τον εαυτό προκειμένου να ανήκουν σε αυτή την ομάδα. 

Εξαιρούνται φυσικά αυτοί που κινούν τα νήματα των «αψέκαστων» λευκών αμνών, δεν εξαιρούνται ωστόσο από την δυστυχία και αυτο-απόρριψη αυτοί που για να σώσουν τη δουλειά τους ή τη θέση τους κάπου, αναγκάζονται να είναι και στην πρώτη γραμμή - κάτι δημοσιογράφοι, μετεωρολόγοι, επιστήμονες κ.λπ

Μακάριοι οι πτωχοί τω Πνεύματι, που απολαμβάνουν το λευκό κοπάδι, χωρίς να ξέρουν καν πως και γιατί βρέθηκαν εκεί, μέχρι τη στιγμή που θα οδηγηθούν στο σφαγείο...